Bu seneki gezi stajım kapsamında Bosna Hersek Başkenti olan Saraybosna’yı ve Mostar ‘ı .ziyaret ettim. Bosna-Hersek 51. 147 km2’ lik yüz ölçümüne sahiptir. Güneyde Karadağ, doğuda Sırbistan, kuzeyde ve batıda Hırvatistan ile komşu olan bir balkan ülkesidir. Bosna vadisi içinde Miljacka nehrinin kıyısında yer almaktadır. Bölge geçmişten günümüze İrilyalılar, Romalılar, Osmanlılar, Avusturya-Macaristan hükümeti, Yahudiler, Sırplar, Hırvatlar, Slovenler gibi pek çok grup yaşamışıtr. Ülkede Osmanlı döneminde çok sayıda cami, kilise, medrese, bilim merkezi inşa edilmiştir. Ülke çok sayıda acı ve savaş geçirmiştir. En son geçirilen savaşın nedeni ise 1992’de Bosna –Hersek ’in Yugoslavya’dan ayrılması ile başlar. Yeni devlet ABD başta olmak üzere pek çok devlet tarafından tanınırken bölgedeki Sırplar tarafından tanınmamıştır. Bosnalı Sırplar da Bosna Sırp Cumhuriyetini kurmuşlardır ve Boşnaklar ile Hırvatlara karşı etnik arındırma politikasına girerek ülkede iç savaş çıkmasına neden olmuşlardır. Bu savaş 1995 yılında Paris’te imzalanan Dayton Antlaşması ile son bulmuştur. 8 aylık periyotlarla üç etnik grubun da lideri başa geçerek 24 aylık süreç içinde ülkeyi yönetmektedirler. Bu da ülkenin gelişmesini yavaşlatmaktadır. Bugün kente baktığımızda yapılarda mermi ve bomba izlerini hala görebilmekteyiz. Ayrıca şehirde pek çok toplu mezarlıklar bulunmaktadır. Ayrıca cami, kilise gibi farklı dini yapılara yer verilmesi bölgede birlikte yaşama gösterilen saygıyı ortaya koymaktadır. Mostar ise aynı savaşın izlerinin görülebildiği ikinci bölgedir. Neretva nehrinin vadisinde yer alır. Kara ve demir yolu ile kuzey ve güneyi bağlamaktadır. 16. Yy dan buyana Hersek’in sanayi ve kültür merkezi olmuştur. Savaş döneminde başlayan bölünmeler hala devam etmektedir ve nehrin doğusunda Müslümanlar, batısında ise Hırvatlar yaşamaktadır. Sırplar ise savaş sırasında bölgeden ayrılmıştır. Ayrıca burada savaş sırasında bombalanarak yıkılmış olan ve şehre ismini de veren, ayrıca döneminde şehirdeki ticareti de canlandıran Mostar köprüsü yer almaktadır. Ayrıca köprü şehrin erkeklerinin nişanlılarına cesaretlerini ispatlamak için atladıkları bir yapıdır. Yıkılan köprü türk inşaat firması tarafından tekrar yapılmıştır. Köprü etrafındaki yerleşim Osmanlı döneminde yapılmıştır.
Saraybosna’da gittiğim yerlerden ilki Başçarşıydı. Bu alanın dört yanı camilerler çevrilidir. İçerisinde medreseler, hanlar, alışveriş dükkanları ve lokantalar bulunmaktadır. Şehrin en meşhur caddesi Ferhadiye Caddesi de buradan başlamaktadır. Ayrıca burada şehrin simgesi haline gelen sebil bulunmaktadır. Osmanlı döneminden kalan bu sebil gençler için buluşma noktası niteliğindedir. Ülkede hayvancılık çok gelişmiştir ve çok lezzetli et yemekleri bulunmaktadır. Börek, cevabi olarak adlandırılan köfte ve koyu kıvamlı ayran ile birlikte sunulmaktadır. Gittiğimiz bir diğer alan ise savaşta bombalanarak pek çok insanın ölmesine neden olan alan pazaryerini ziyaret etmek oldu. Bu alan günümüzde de hala pazaryeri olarak kullanılmaktadır. Bir diğer durak noktası ise hemen nehrin kıyısındaki kütüphane yapısıdır. Bu kütüphanede önceden özel eserler, el yazması kitaplar ve Osmanlı dönemine ait kayıtlar bulunmaktaymış. Fakat Sırplar burayı bilinçli olarak bombalamışlar.
Saraybosna’daki gezimiz sırasında ziyaret etiğim bir diğer nokta şehre göre daha tepede kalan şehitliktir. Bu alanda Aliya İzzetbegoviç’in de mezarı bulunmaktadır. Aliya İzzetbegoviç bağımsız Bosna- Hersek’in ilk cumhurbaşkanıdır. Bu tepede nehrin iki kıyısıyla birlikte Saraybosna’ nın 360 derecelik geniş manzarasına ulaşmış oluruz. Şehirdeki önemli yapılar ve beyaza boyanmış mezarlıklar bu tepeden rahatlıkla görülebilmektedir. Şehirde Ilıca’ya kadar ulaşan tramvay hattı çok yoğun olarak kulanılmaktadır. Ayrıca yine Başçarşı’da yer alan Gazi Hüsrev bey camisini ziyaret etik. Bu cami Mimar Sinan’a 1531 yılında yaptırılmıştır.
Saraybosna’dan sonra ise geziye Mostar’a geçerek devam ettim. Mostar Saraybosna’ya göre çok daha turistik bir bölge. Merkezinde bulunan dükkanlarda hediyelik eşyalar satılmaktadır. Mostarda ilk olarak Mostar köprüsü dikkatleri çekmektedir. Bu köprü de savaş sırasında yıkılmış ve sonrasında tekrar yapılmıştır. Fakat bölgedeki diğer yapılarda mermi izleri ile savaşın izlerini hala görmek mümkün. Hatta oradaki halk savaşın unutulmaması için özellikle yaptırmıyormuş yapılarını. Köprü etrafında yerleşim Osmanlı döneminde yapılmıştır. Camisi, pazaryeri, dükkanları , atölyeleri ve evleriyle Osmanlı etkisi okunmaktadır. Bölgede bulunan hediyelik eşya bürosunda buranın tarihçesi hakkında bilgi alabileceğimiz sinevizyon gösterimi de bulunmaktadır. Yapılarda ve yollarda taştan malzemeler yoğun olarak kullanıldığını görüyoruz.
